Wateroverlast en vissen

1. Uitspoeling
In de wateren die zijn verdeeld in stuwpanden, dit zijn met name vaarten en wijken die geen scheepvaartfunctie (meer) hebben, zal de nodige vis over de stuwen zijn gespoeld. Als het water is gezakt, zullen deze vissen niet kunnen terugkeren naar hun oorspronkelijke leefgebied, tenzij er vispassages zijn aangelegd. Dit betreft vooral jonge vis, kleinere soorten en minder krachtige zwemmers. Gelukkig zijn de meeste beken inmiddels voorzien van vispassages en kan uitgespoelde vis in principe terug.
Uitspoeling heeft ook plaatsgevonden langs de kust. Toen eindelijk de noordwester storm bedaarde en het zeewater bij eb laag genoeg was om te kunnen spuien, zijn miljoenen kuubs water in korte tijd geloosd bij Lauwersoog, Delfzijl en Nieuwe Statenzijl. Dat gaf meteen verlichting in Groningen, maar bij dit geweld is veel zoetwatervis in zee terechtgekomen. Deze vis kwam terecht in de zoetwaterbel voor de kust. Aangezien er is gespuid tot het peil op zee en in het binnenland op gelijke hoogte was, zal een deel van de vis terug zijn gezwommen. De zoetwatervissen die hiertoe niet in staat waren, zullen het niet redden. De visserij op zee op uitgespoelde snoekbaars zal lucratief zijn.

2. Waterberging
In Groningen zijn 4 waterbergingsgebieden ingezet om de ergste waterdruk weg te nemen. In de praktijk is met een graafmachine enkele meters kanaaldijk weggegraven waarna de achtergelegen polder vol liep met miljoenen liters water. Hoewel dit gecontroleerd gebeurde, spoelde uiteraard de vis die in de buurt van het gat zwom mee de polder in. Op dit moment zakt het peil in de bergingsgebieden mee met het peil in de watergangen tot het normale niveau. Na verloop van tijd worden de gaten in de dijk weer gesloten en wordt het achtergebleven water uit de polder gepompt. De vis die achterblijft moet het zien te rooien in de sloten en de plassen die zich in de bergingsgebieden bevinden. Kleine vis zal door reigers en meeuwen worden opgegeten. Grotere vis zal het moeilijk krijgen. Deze situatie is vergelijkbaar met de uiterwaarden langs onze grote rivieren. Na een overstroming blijft ook hier vis achter in sloten en kolken. De bergingsgebieden Kropswolderbuitenpolder en Westerbroekstermadepolder hebben vispassages waarlangs de vis kan ontsnappen.

3. Vervuiling
Grote delen van de provincies stonden onder water, sloten en vaarten waren ver buiten hun oevers getreden. Veel van dit water loopt terug de watergangen in en sleept onderweg de nodige vervuiling mee: bestrijdingsmiddelen, meststoffen etc. Dit heeft gevolgen voor de waterkwaliteit en dus voor de visstand.

De gevolgen
De uiteindelijke gevolgen voor de visstand laten zich op dit moment nog moeilijk inschatten. Gelukkig kan het watermilieu zich in de regel snel herstellen. Er is uiteraard vis gesneuveld, maar voordelen voor vissen van de wateroverlast zijn er ook. Door het hoge waterpeil was enorm veel visvoedsel voor handen; wormen, insektenlarven etc. Ook hebben vissen het hoge water kunnen benutten om een beter leefgebied te zoeken. Soorten als de grote modderkruiper profiteren hiervan. Verder zijn de beken in onze regio weer eens goed doorgespoeld. Veel slib uit de meanders van de Hunze en de Drentsche Aa is met de waterstroom afgevoerd. Onze beekvissen varen hier wel bij.

Wel zijn er aandachtspunten voor de toekomst. Zo toont de wateroverlast aan dat vispassages ook zinvol zijn in stuwen en pandscheidingen in van nature niet stromende wateren. Deze passages bieden na perioden met extreme afvoeren uitgespoelde vis de kans terug te keren. In normale omstandigheden bieden ze bijvoorbeeld aan paling de kans zijn leefgebied uit te breiden.